Khi thận của bạn suy, điều trị cần thiết là là điều trị thay thế thận. Có hai loại điều trị thay thế thận là lọc máu (thận nhân tạo và lọc màng bụng) và ghép thận. Nhiều người thấy ghép thận sẽ tự do hơn và chất lượng cuộc sống tốt hơn. Trong việc giúp đỡ bạn tạo ra quyết định tốt nhất cho bạn, bạn sẽ thấy hữu ích nếu bạn nói chuyễn với người đã ghép thận, bác sỹ, điều dưỡng, và các thành viên trong gia đình của bạn.

GHÉP THẬN LÀ GÌ?

Khi bạn ghép thận, một quả thận khỏe mạnh được đặt vào trong cơ thể của bạn để làm việc thay cho thận của bạn đã không còn đủ chức năng.

Một mặt khác, có ít các hạn chế trong chế độ ăn của bạn, nhưng bạn vẫn phải thực hiện chế độ ăn cho tim mạch. Sức khỏe của bạn và năng lượng được cải thiện. Thực tế, một cuộc ghép thận thành công có thể cho phép bạn sống một cuộc sống giống như trước khi bạn bị bệnh thận. Các nghiên cứu cho thấy rằng người ghép thận sống lâu hơn người duy trì điều trị lọc máu.

Một mặt nhỏ khac, có nhiều nguy cơ của phẫu thuật. Bạn cần uống thuốc chống thải ghép trong thời gian dài để cho thận mới của bạn làm việc, thuốc có thể có các tác dụng phụ. Bạn sẽ có nguy cơ nhiễm teungf và nguy cơ nhiều loại ung thư cao hơn.

GHÉP THẬN “TRƯỚC” HOẶC “SỚM” LÀ GÌ?

Ghép thận có thể làm trước khi lọc máu được gọi là ghép thận trước. Nó cho phép bạn tránh được các vấn đề của lọc máu. Ghép thận không lâu sau khi suy thận (nhưng thỉnh thoảng ở trong thời gian lọc máu) được gọi là ghép thận sớm. Cả hai đều có ích. Một vài nghiên cứu cho thây rằng ghép thận trước và ghép thận sớm, mà thời gian lọc máu là không có hoặc ít, có thể có sức khỏe tốt hơn. Nó cho phép bạn làm việc, tiết kiệm thời gian và tiền, và có chất lượng sống tốt hơn.

AI CÓ THỂ GHÉP THẬN?

Bệnh thận mắc ở mọi lứa tuổi, từ trẻ em đến người trưởng thành, đều có thể ghép thận.

Bạn phải có đủ sức khỏe để thực hiện. Bạn phải không có bệnh ung thư và nhiễm trùng. Mọi người được cân nhắc cho ghép thận sẽ được đánh giá đầy đủ về chức năng sinh lý và y tế để đảm bảo các điều kiện tốt cho ghép thận. Đánh giá giúp tìm ra các vấn đề, một số có thể điều trị trước khi ghép. Với hầu hêt mọi người, ghép thận có thể là lựa chọn điều trị tốt.

NẾU TÔI LÀ NGƯỜI CAO TUỔI HOẶC CÓ NHIỀU VẤN ĐỀ SỨC KHỎE?

Nhiều trường hợp, người cao tuổi hoặc người có vấn đề sức khỏe khác như đái tháo đường vẫn có thể ghép thận thành công. Cẩn thận đánh giá là cần thiết để hiểu và đối phó với các nguy cơ đặc biệt. Bạn có thể được yêu cầu gimar thiểu các nguy cơ chính và cải thiện các thay đổi của ghép thận thành công. Ví dụ, bạn có thể được yêu cầu giảm cân hoặc bỏ thuốc lá.

Nếu là người đái tháo đường, bạn có thể được ghép cả tụy. Bạn nên hỏi bác sỹ về vấn đề ghép tụy cùng với ghép thận.

CÁC ĐÁNH GIÁ TRƯỚC GHÉP THẬN LÀ GÌ?

Mỗi trung tâm ghép thận sẽ có các hướng dẫn cho quyết định nếu bạn là ứng viên tốt cho ghép thận. Tuy nhiên, ở mọi trung tâm, bạn cần phải được đánh giá:

• Tiền sử bệnh và phẫu thuật: Đội ngũ ghép thận sẽ xem xét tiền sử bệnh của bạn cẩn thận. Bạn sẽ được yeus cầu về bất kỳ các vấn đề ốm đau, phẫu thuật và các điều trị mà bạn đã thực hiện trong quá khứ. Bạn cũng sẽ được yêu cầu về tiền sử bệnh của các thành viên trong gia đình của bạn. Nếu các vấn đề là có, họ sẽ đánh giá bạn kỹ càng hơn.
• Các thăm dò chức năng: đội ghép thận sẽ cần đảm bảo chắc chắn bạn đủ khỏe cho cuộc phẫu thuật. Họ sẽ kiểm tra các cơ quan chính và các phần của cơ thể.
• Các kiểm tra tâm lý: Nhận được quả thận mới có nhiều lợi ích, nhưng cũng có nhiều nguy cơ. Một mục đích của kiểm tra tâm lý là đảm bảo chắc chắn cảm xúc đảm bảo chắc chắn cho phẫu thuật, chăm sóc sau phẫu thuật, và sống với quả thận mới. Bạn và gia đình bạn có thể thấy bất ngờ trong chuyến đánh giá này. Các đánh giá tâm lý giúp đảm bảo bạn có thể đối phó với các nghi ngờ về ghép thận.
• Xét nghiệm tương thích: Trung tâm ghép thận sẽ cần biết loại máu và mô của bạn theo thứ tự phù hợp với bạn và phù hợp với thận mới. Các mẫu xét nghiệm máu sẽ đước lấy, và thực hiện các xét nghiệm sau:
• Nhóm máu: Nó được làm dễ dàng nhất để thận từ người hiến có nhóm máu phù hợp với nhóm máu của bạn. Có 4 nhóm máu chính là A, B, O, AB. Mỗi người có một loại nhóm máu. Dù thỉnh thoảng ghép thận cho người có nhóm máu không tương thích, nhưng việc này đòi hỏi phải có một số điều trị trước và sau phẫu thuật để tránh đào thải thận ghép.
• Nhóm mô: Xét nghiệm này so sánh mô trong cơ thể bạn với mô của người hiến. Một so sánh tốt có nghĩa là nó ít có khả năng bị đào thải thận hiến.
• Phản ứng đọ chéo: Qua cuộc đời của bạn, cơ thể bạn sẽ sản sinh ra nhiều chất kháng thể tấn công và phá hủy bất kỳ chất lạ xâm nhập vào cơ thể bạn, phần lớn là virus và vi khuẩn. Cơ thể bạn tạo ra kháng thể bất cứ khi nào bạn nhiễm trùng, mang thai, truyền máu, hoặc thực hiện ghép thận. Nếu bạn có kháng thể kháng lại thaanj hiens, cơ thể bạn sẽ cố gắng phá hủy thận mới. Vì lý do đó, khi có thận hiến cho bạn, bạn cần làm xét nghiệm này để đảm bảo rằng sẽ không có kháng thể chống lại thận hiến. Nó là dễ nhất để thận từ một người nào đó mà bạn không có kháng thể, nhưng nếu có, sẽ có các điều trị đặc biệt dể loại bỏ kháng thể nếu cần.
• Các xét nghiệm khác: tùy thuộc vào điều kiện sức khỏe của bạn:
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm chức năng tim, thận, gan, tuyến giáp, và hệ miễn dịch. Bạn cần được kiểm tra đường máu và cân bằng điện giải. Đặc biệt là xét nghiệm virus (viêm gan B, C, HIV) sẽ được làm.
• Chụp X quang: được làm để kiểm tra phổi loại trừ nhiễm trùng, bệnh phổi, hoặc các bất thường khác. Ngoài ra đo kích thước tim của bạn.
• Điện tim: xét nghiệm này cho bạn biết nhịp tim và bất thường khác
• Siêu âm tim: kiểm tra buồng tim, van tim và chức năng bơm của tim
• Xét nghiệm tim gắng sức: Do khả năng đáp ứng của tim của bạn với gắng sức trong môi trường có kiểm soát. Nó có thể cho biết nếu tim của bạn đủ khỏe cho một cuộc phẫu thuật
• Sàng lọc ung thư: Bạn phải không có ung thư trước khi thực hiện ghép thận. Bạn sẽ được xét nghiệm sàng lọc ung thư, xét nghiệm tiền liệt tuyến (nam) và tử cung (nữ). Nếu bạn có tiền sử ung thư, bạn phải được đánh giá cẩn thận để đảm bảo chắc chắn không tái phát.
• Soi đường tiêu hóa: Dùng camera để soi đường tiêu hóa loại trừ các vấn đề như polyp, khối u và bất kỳ bất thường khác mà nghĩ đến ung thư. Nếu bạn trên 50 tuổi, có tiền sử gia đình hoặc bản thận có ung thư đại tràng, xét nghiệm này phải bắt buộc được làm.
• Khám phụ khoa với nữ: Phụ nữ sẽ được làm xét nghiệm cổ tử cung, tử cung, và thai nghén
• Kiểm tra tiền liệt tuyến với nam giới
• Khám nha khoa: điều này được làm để đảm bảo chắc chắn bạn không có nhiễm trùng, sâu răng, viêm lợi. Nếu bạn có vấn đề nha khoa, tốt nhất là giải quyết trước khi ghép bởi chúng gây ra một số vấn đề sau ghép.

GHÉP THẬN ĐƯỢC THỰC HIỆN NHƯ THẾ NÀO?

Phẫu thuật viên sẽ đặt nó ở bụng dưới của bạn (hố chậu), nơi mà dễ dàng nhất nối nó với các mạch máu và bàng quang của bạn. Đặt thận mới vào ổ bụng là nơi mà có thể dễ dàng phát hiện các vấn đề phát sinh và dễ dàng thăm khám.

Cuộc phẫu thuật kéo dài khoảng 4 giờ. Bạn sẽ được đau, và bạn, bạn nên nằm tạ giường it nhất 1 ngày, và nghỉ ngơi ở nhà ít nhất 1 tuần. Nếu bạn được hiến thận từ người còn sống, nó sẽ bắt đầu làm việc nhanh. Thận lấy từ người đã tử vong có thể bắt đầu làm việc muộn hơn – hai đến 4 tuần hoặc nhiều hơn. Nếu điều này xảy ra, bạn cần lọc máu đến khi thận làm việc trở lại.

Sau phẫu thuật, bạn nên hoạc về các thuốc bạn sẽ uống và các tác dụng phụ của nó. Bạn học về chế độ ăn mới.

CÁC THUỐC CHỐNG THẢI GHÉP LÀ GÌ?

Hệ thống miễn dịch của bạn chống lại bất cứ thứ gì không phải là một phần cơ thể của bạn như vi khuẩn, virus, tạng ghép. Để dừng việc cơ thể bạn tấn công hoặc đào thải thận hiến, bạn cần uống thuốc để giữ hệ miễn dịch hoạt động thấp, thuốc đó được gọi là thuốc chống thải ghép hoặc ức chế miễn dịch. Bạn uống thuốc khá dài miễn là thận của bạn làm việc. Không có thuốc, cơ thể bạn sẽ phát hiện ra thận mới là một tạng lạ, và sẽ tấn công và phá hủy nó.

Thuốc chống thải ghép có khá nhiều tác dụng phụ. Bạn nên hỏi bác sỹ về tác dụng phụ của thuốc và các cách phát hiện ra nó. Rất may, với hầu hết mọi người, tác dụng phụ thường là kiểm soát được. Thay liều hoặc loại thuốc có thể hạn chế được tác dụng phụ.

Bên cạnh thuốc ức chế miễn dịch, bạn vẫn cần uống thuốc khác. Bạn sẽ được uống thuốc đề phòng nhiễm trùng.

SAU KHI GHÉP THẬN

ĐIỀU GÌ XẢY RA SAU KHI TÔI VỀ NHÀ?

Khi bạn về nhà, quan trọng nhất là làm việc trở lại. Đối với ghép thận thành công, bạn sẽ được kiểm tra định kỳ, đặc biệt trong năm đầu tiên. Đầu tiên, bạn cần nhiều lần xét nghiệm máu trong 1 tuần, sau đó, bạn được kiểm tra ít hơn, nhưng đủ để đảm bảo thận của bạn làm việc tốt và điều chỉnh số lượng thuốc miễn dịch đúng.

NẾU CƠ THỂ TÔI ĐÀO THẢI QUẢ THẬN MỚI?

Bác sỹ sẽ thường xuyên kiểm tra xem có đào thải cấp không, điều này có nghĩa là cơ thể của bạn đang cố gắng dào thải thận ghép. Một loại đào thải tạng ghép có thể không có dấu hiệu hoặc triệu chứng rõ ràng. Vì vậy xét nghiệm máu để kiểm tra thận là rất quan trọng. Những điều cần chú ý để bạn biết đang đào thải thận ghép là sốt, giảm nước tiểu, phù, tăng cân, đau vị trí thận.

Các loại đào thải có thể thay đổi cao nhất sau phẫu thuật. Thận có thể kéo dài sau phẫu thuật hơn, đào thải thấp hơn. Không may, thỉnh thoảng đào thải xảy ra ngay cả khi bạn đã làm mọi thứ phải làm. Thỉnh thoảng cơ thể bạn không chấp nhận thận ghép. Nhưng ngay cả khi đào thải thận ghép xảy ra, vẫn có một vài cách để bạn không mất đi thận ghép. Điều quan trọng là bạn cần thường xuyên tìm các dấu hiệu của đào thải và báo lại cho bác sỹ ghép thận biết.

KHI NÀO TÔI CÓ THỂ LÀM VIỆC TRỞ LẠI?

Điều này phụ thuộc vào sự hồi phục của bạn, công việc bạn làm, và các điều kiện y tế địa phương. Nhiều người có thể trở lại công việc sau 8 tuần hoặc lâu hơn. Bác sỹ sẽ giúp bạn quyết định khi nào làm việc trở lại.

TÔI SẼ CẦN THỰC HIỆN CHẾ ĐỘ ĂN ĐẶC BIỆT KHÔNG?

Nhìn chung, bạn đã được ghép thận nên ăn chế độ ăn cho tim mạch (ít mỡ, it muối) và uống nhiều nước. Nếu bạn có đái tháo đường hoặc vấn đề sức khỏe khác, bạn vẫn phải hạn chế trong chế độ ăn.

BSCKI Nguyễn Thanh Hùng