KALI LÀ GÌ VÀ TẠI SAO NÓ LẠI QUAN TRONG CHO BẠN?
Kali là một chất khoáng thấy trong nhiều loại thức ăn hàng ngày. Nó đóng vai trò cho hoạt động bình thưỡng của tim và hệ cơ. Công việc của thận là giữ kali trong khoảng đúng trong cơ thể. Tuy nhiên, khi thận của bạn không được khỏe, bạn thường cần phải hạn chế một lượng lớn thức ăn có thể gây tăng kali trong máu đến mức độ nguy hiểm. Bạn có thể cảm thấy tê và ngứa ran nếu kali của bạn ở mức độ cao. Nếu kali của bạn trở lên quá cao, nó có thể dẫn đến tim đạp bất thường, thậm chí ngừng tim và tử vong; ngược lại, kali quá thấp cũng có thể gây nguy hiểm cho hoạt động của tim và ảnh hưởng đến tính mạng của bạn.
MỨC ĐỘ AN TOÀN CỦA KALI TRONG MÁU CỦA TÔI LÀ GÌ?
Bạn nên hỏi bác sỹ kết quả xét nghiệm kali hàng tháng, nhiều kết quả xét nghiệm sẽ cho bạn biết là bạn đang có thói quen ăn uống hợp lý hay không. Nhìn chung, với người chưa lọc máu, các mức độ là:
- Nếu xét nghiệm kali nằm trong khoảng 3.5 – 5.0 là khoảng AN TOÀN
- Nếu xét nghiệm kali nằm trong khoảng 5.1 – 6.0 là ngưỡng BÁO ĐỘNG
- Nếu xét nghiệm kali nằm trong khoảng 6.0 trở lên là NGUY HIỂM
Với người đang chạy thận nhân tạo, ngưỡng kali được khuyến cáo ở ngưỡng AN TOÀN là từ 4.5 – 5.3 mmol/L, ngưỡng này là phù hợp, tránh tăng quá cao kali nhưng cũng đề phòng được hạ kali sau lọc máu.
TÔI GIỮ KALI AN TOÀN NHƯ THẾ NÀO KHI NÓ ĐANG QUÁ CAO?
- Bạn nên tìm hiểu về các loại thức ăn nào chứa nhiều kali và bạn nên hạn chế các loại thức ăn đó. Bạn có thể hỏi bác sỹ hoặc các chuyên gia dinh dưỡng về các loại thức ăn chứa nhiều hay ít kali để lựa chọn.
- Bạn nên thay đổi thức ăn của mình cho đa dạng nhưng mỗi lại chỉ ở mức độ trung bình.
- Nếu bạn muốn có một số loại rau chứa nhiều kali trong bữa ăn, bạn nên lọc chúng trước khi sử dụng. Lọc sẽ kéo kali ra khỏi rau. Giới thiệu cho việc lọc các loại rau chứa nhiều kali trình bầy ở phần dưới của bài này.
- Không uống hoặc sử dụng các loại đồ uống đáng sẵn như nước hoa quả và nước rau hoặc nước lấy từ nước hầm thịt.
- Bạn nên nhớ rằng hầu hết các loại đồ ăn đều có một ít kali. Kích cỡ của khẩu phần ăn của bạn rất quan trọng. Một lượng lớn đồ ăn có ít kali vẫn có thể gây tăng kali.
SỐ LƯỢNG BÌNH THƯỜNG CỦA ĂN KALI MỖI NGÀY CHO NGƯỜI KHỎE MẠNH LÀ GÌ?
Một số lượng kali bình thường cho một người bình thường là khoảng 3500 mg đến 4500mg mỗi ngày. Một chế độ ăn hạn chế kali chỉ khaongr 2000 mg mỗi ngày. Tùy vào trọng lượng cơ thể của bạn, thoái quen ăn uống được ghi trong nhật ký của bạn, và xét nghiệm kali máu của bạn mà bác sỹ hoặc chuyên gia dinh dưỡng sẽ cho bạn lời khuyên về chế độ ăn phải hạn chế kali để đề phòng các biến chứng cho bệnh thận.
CÁC LOẠI THỨC ĂN NÀO CHỨA NHIỀU KALI (NHIỀU HƠN 200 MG TRONG MỘT KHẨU PHẦN)?
Bảng liệt kê các loại thức ăn chứa nhiều kali. Khẩu phần là ½ cốc trừ khi có quy định khác. Bạn nên đảm bảo chắc chắn kích cỡ của khẩu phần. Bảng dưới là danh sách các loại thức ăn chứa nhiều kali, tuy nhiên, một số loại chứa rất nhiều kali.
| Các thức ăn chứa nhiều kali | ||
| Hoa quả | Rau | Thức ăn khác |
| Mơ, tươi (hai quả trung bình), khô (5 hạt) | Bí dâu | Cám mạch và các sản phẩm cám mạch |
| Bơ (1/4 quả) | Actiso | Sô cô la (1.5 đến 2 oz) |
| Chuối (1/2 quả) | Măng | Yến mạch |
| Dưa vàng Mỹ | Đậu hầm | Sữa, các loại (1 cốc) |
| Táo khô (5 quả) | Bí nghệ | Mật mía (1 thìa canh) |
| Hoa quả khô | Đậu rán | Hạt hoặc hạt giống (1 oz) |
| Hạt, đã xấy khô | Củ cải, tươi, sau đó luộc | Bơ đậu phộng (2 thìa canh) |
| Nước nho ép | Đỗ đen | Muối nhạt |
| Dưa bở ruột xanh | Bông cải (súp lơ) xanh, nấu chín | Sữa chua |
| Quả kiwi (1 quả trung bình) | Cải Brussel | |
| Xoài (1 quả trung bình) | Bắp cải tầu | |
| Cam (1 quả trung bình) | Đậu và đậu phộng khô | |
| Đào (1 quả trung bình) | Cà rốt tươi | |
| Nước cam | Cải xanh | |
| Đu đủ (1/2 quả) | Xu hào | |
| Lựu (1/2 quả) | Đậu lăng | |
| Nước ép lựu | Nấm trắng đã nấu (1/2 cốc) | |
| Mận | Củ cải vàng | |
| Nước ép mận | Khoai tây, trắng và ngọt | |
| Nho khô | Bí ngô | |
| Rau chân vịt, đã nấu | ||
| Cà chua | ||
| Nước ép rau | ||
| Ghi chú: 1 cốc = 16 thìa canh; 1 thìa canh = 3 thìa cà phê; 1 thìa cà phê = 5g muối | ||
THỨC ĂN NÀO CHỨA ÍT KALI?
Bảng dưới liệt kê các loại thức ăn chứa ít kali. Một khẩu phẩn là ½ cốc trừ khi có quy định khác. Ăn hơn 1 khẩu phần thì thức ăn có kali thấp sẽ thành thức ăn có nhiều kali.
| Các thức ăn chứa ít kali | ||
| Hoa quả | Rau | Thức ăn khác |
| Táo (1 quả trung bình) | Rau mầm | Gạo |
| Nước ép táo | Măng tây (6 ngọn tươi) | Mì sợi |
| Súp táo | Đỗ quả, xanh hoặc vàng | Mì ống |
| Nước mơ đóng hộp | Cải bắp, xanh hoặc đỏ) | |
| Dâu đen | Súp lơ trắng | |
| Dâu xanh | Cần tây (1 nhánh) | Cà phê (hạn chế 226g) |
| Quả cherri | Ngô tươi (½ bắp), đông lạnh (1/2 cốc) | Bánh không có sô cô la hoặc không có hoa quả nhiều kali |
| Nước nhiều loại hoa quả | Dưa chuột | Chè, giới hạn 16 oz |
| Nho | Xà lách | |
| Nước nho ép | Rau trộn | |
| Lê, tươi (1 quả nhỏ), đóng hộp (1/2 cốc) | Nấm trắng, tươi (1/2 cốc) | |
| Dứa | Quả đậu, xanh | |
| Nước ép dứa | Ớt | |
| Mận (1 quả nguyên) | Củ cải tím | |
| Dâu tây | Cải xoong | |
| Mâm xôi | ||
| Quýt (1 quả) | ||
| Dưa hấu (giới hạn 1 cốc) | ||
| Ghi chú: 1 cốc = 16 thìa canh; 1 thìa canh = 3 thìa cà phê; 1 thìa cà phê = 5g muối | ||
LÀM THẾ NÀO TÔI BỎ ĐƯỢC KALI RA KHỎI RAU MÀ TÔI THÍCH?
Bạn cần lọc kali khỏi rau để đưa kali ra khỏi rau chứa nhiều kali. Bạn nên nhớ rằng lọc không kéo hết được kali ra khỏi rau, nên bạn vẫn cần rất hạn chế lượng rau chứa nhiều kali đã lọc.
Phương pháp lọc kali khỏi rau: Với khoai tây, khoai tây ngọt, cà rốt
- Lột vỏ và ngâm rau trong nước lạnh đến khi chúng không thể chuyển mầu
- Thái rau với độ dầy 3 mm
- Rửa với nước ấm trong vài giây
- Ngâm tối thiểu 2 giờ trong nước ấm, dùng lượng nước gấp 10 lần lượng rau. Nếu ngâm lâu, thay nước mỗi giờ.
- Rửa lại với nước ấm trong vài giây.
- Nấu rau với lượng nước gấp 5 lần lượng rau.
BSCKI Nguyễn Thanh Hùng
